Podstawowe prawa usługodawców świadczących usługi transgraniczne

Prawo UE gwarantuje usługodawcy prawa, które nie mogą być ograniczane przez państwa członkowskie. Zgodnie z linią orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej:

  1.  nie można żądać od usługodawcy założenia siedziby na terenie państwa, gdzie ma być świadczona usługa (orzeczenie) http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:61984CJ0205,
  2.  zabroniony jest wymóg, aby personel kluczowy posiadał stałe miejsce zamieszkania na terenie państwa, gdzie jest świadczona usługa (orzeczenie) http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:61998CJ0355
  3.  niedozwolone jest żądanie uzyskania zezwolenia na świadczenie niektórych usług bez wzięcia pod uwagę rękojmi należytego wykonania usługi już zagwarantowanej w kraju macierzystym, gdzie usługodawca ma siedzibę (dodatkowe ograniczenia mogą dotyczyć usług o szczególnym charakterze, jak np. usługi medyczne (orzeczenie) http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:61998CJ0355
  4.  nie można zmusić polskiego usługodawcy, żeby płacił składki ubezpieczeniowe za swoich pracowników w kraju świadczenia usług, jeśli ma już opłacone składki w Polsce (orzeczenie)http://curia.europa.eu/juris/celex.jsf?celex=61998CJ0404&lang1=en&lang2=PL&type=TXT&ancre=,
  5.  zabroniony jest wymóg posiadania odpowiedniej formy prawnej przez usługodawcę (orzeczenie) http://curia.europa.eu/juris/celex.jsf?celex=61999CJ0439&lang1=en&lang2=PL&type=TXT&ancre=.

Ze względu na wynikającą z art. 56 i nast. Traktatu o funkcjonowaniu UE (TFUE) swobodę świadczenia usług możliwe jest jednak stwierdzenie, iż podmiot działający z Polski nie może napotykać się co do zasady na żadne bariery świadczenia działalności usługowej w innym kraju UE. Prawo unijne sprawia zatem, iż siedziba usługodawcy nie może prowadzić do jakiejkolwiek dyskryminacji lub nawet do jakiegokolwiek ograniczenia (bez oznak dyskryminacji) w swobodzie świadczenia usług. Oczywiście polski zleceniobiorca podczas wykonywania swej działalności na terenie Niemiec podlega regułom, jakie obowiązują na danym terytorium wobec wszystkich innych usługodawców w tym kraju (np. normy techniczne, normy bezpieczeństwa itp.), co wyjaśnia art. 57 in fine TFUE.

A. Sytuacja w wypadku świadczenia usług przez podmiot prawa polskiego
W wypadku rozwiązania w którym polski przedsiębiorca podejmuje działalność w Niemczech (lub w jakimkolwiek innym kraju UE) w sposób transgraniczny, bez utworzenia i rejestracji podmiotu gospodarczego w kraju zleceniodawcy, pojawia się pytanie, na jakie utrudnienia prawne może się on natknąć w kraju świadczenia usługi.
Ze względu na wynikającą z art. 56 i nast. Traktatu o funkcjonowaniu UE (TFUE) swobodę świadczenia usług możliwe jest jednak stwierdzenie, iż podmiot działający z Polski nie może napotykać się co do zasady na żadne bariery świadczenia działalności usługowej w innym kraju UE. Prawo unijne sprawia zatem, iż siedziba usługodawcy nie może prowadzić do jakiejkolwiek dyskryminacji lub nawet do jakiegokolwiek ograniczenia (bez oznak dyskryminacji) w swobodzie świadczenia usług. Oczywiście polski zleceniobiorca podczas wykonywania swej działalności na terenie Niemiec podlega regułom, jakie obowiązują na danym terytorium wobec wszystkich innych usługodawców w tym kraju (np. normy techniczne, normy bezpieczeństwa itp.), co wyjaśnia art. 57 in fine TFUE.

Dlatego też świadczenie usług z Polski jest z prawnego punktu widzenia rozwiązaniem tak samo możliwym, jak świadczenie usług przy pomocy podmiotu utworzonego na terenie Niemiec. Jest tak z powodu obowiązywania w UE swobody świadczenia usług. Siedziba podmiotu świadczącego usługi jest zatem z prawnego punktu widzenia neutralna w zakresie konsekwencji danego wyboru. Możliwe jest nawet stwierdzenie, że dość szeroka i liberalna interpretacja swobód gospodarczych UE przez Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu prowadziła w przeszłości niejednokrotnie do sytuacji, w której podmioty zagraniczne (z innych krajów UE) otrzymywały więcej praw i swobód, niż podmioty rodzime. Co do zasady jednak również podmiot polski będą obowiązywały na terenie Niemiec przepisy związane ze standardami technicznymi czy bezpieczeństwa mające zastosowanie wobec podmiotów (i konkurentów) niemieckich, o ile dane normy nie zostały zunifikowane w prawie UE.

B. Utworzenie podmiotu na terenie innego kraju
Opisana wyżej sytuacja, w której podmiot wykonujący działalność z terenu Polski świadczy usługi na terenie Niemiec, jest sytuacją analogiczną do tej, w której utworzony zostałby podmiot na terenie innego kraju (np. tzw. "raju podatkowego"), o ile siedziba pozostanie na terenie UE. Również wtedy wszystkie swobody gospodarcze UE mające zastosowanie do podmiotu polskiego będą mogły być przez usługodawcę wykorzystane.

C. Sytuacja w wypadku utworzenia podmiotu na terenie Niemiec
Działalność wykonywana na terenie Niemiec przez podmiot utworzony i zarejestrowany na terenie Niemiec jest najprostszym z prawnego punktu widzenia sposobem wykonywania działalności w Niemczech, ponieważ działalność jest w takim wypadku podejmowana i wykonywania przez podmiot czysto niemiecki. Zarówno utworzenie podmiotu na terenie Niemiec jak i jego prowadzenie przez polskiego właściciela (lub przez właściciela z jakiegokolwiek innego kraju UE) zawierają tu jednak element transgraniczny. W tym zakresie ma zastosowanie art. 49 TFUE, z którego wynika, iż zabronione jest jakiekolwiek ograniczanie podejmowanie działalności tudzież osiedlanie się przez przedsiębiorcę na terenie innego kraju UE. Tak więc również samo utworzenie przedsiębiorstwa w dowolnej formie jest możliwe na terenie Niemiec pod ochroną prawa europejskiego. Kierowanie tak utworzonym podmiotem podlega tej samej ochronie, ponieważ art. 49 TFUE obejmuje w ust. 2 nie tylko podejmowanie ale również wykonywanie działalności.
Podobnie rzecz ma się z wszelkim przepływem kapitału (np. kapitał własny czy wypłaty dywidendy) - na mocy art. 63 i nast. TFUE ograniczenia w tym zakresie są zabronione, zatem przepływ kapitału przykładowo między właścicielem spółki w Polsce a spółką w Niemczech jest również chroniony prawem europejskim.

Transgraniczne świadczenie usług- Kiedy ma miejsce ?

Świadczenie usług możemy uznać za transgraniczne, gdy:

  1.  usługodawca przemieszcza się do innego państwa, aby wykonać usługę (np. polskie przedsiębiorstwo remontuje dom w innym państwie członkowskim),
  2.  usługobiorca z innego państwa członkowskiego przybywa, aby skorzystać tu z usługi (np. francuski turysta wynajmuje hotel w Krakowie),
    przemieszczają się do innego państwa zarówno usługodawca, jak i usługobiorca (np. brytyjski audytor świadczy polskiemu przedsiębiorcy usługi doradcze przy transakcji w Irlandii),
  3.  ani usługodawca ani usługobiorca się nie przemieszczają, a jedynie „przemieszcza się” sama usługa (np. polski student uczy się języka węgierskiego na kursie e-learningowym prowadzonym przez szkołę w Budapeszcie).

W przypadku gdy przemieszcza się usługodawca, należy rozróżnić sytuację prowadzenia w innym państwie członkowskim przedsiębiorstwa (rzeczywistego prowadzenia działalności gospodarczej przez czas nieokreślony przy wykorzystaniu stałej infrastruktury) od działalności jedynie tymczasowej (bez trwałego i ciągłego uczestnictwa w życiu gospodarczym innego państwa członkowskiego).

Do prowadzenia przedsiębiorstwa odnosi się swoboda przedsiębiorczości, a do tymczasowej działalności usługowej – swoboda świadczenia usług.

Ocena czy działalność jest wyłącznie tymczasowa powinna być indywidualna. Należy też brać pod uwagę nie tylko długość okresu świadczenia usługi, ale także regularność, okresowość lub ciągłość. Korzystanie z biura, pracowni lub innych pomieszczeń niezbędne dla wykonania usługi nie oznacza, że prowadzi się w innym państwie członkowskim stałą działalność gospodarczą.

Przykład: realizacja jednorazowego, ale kilkuletniego kontraktu na usługi tynkowania przy dużej inwestycji budowlanej w innym państwie członkowskim może podlegać swobodzie świadczenia usług (wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-215/01 Schnitzer).

Akty prawa UE dotyczące transgranicznego świadczenia usług

Podstawowymi aktami prawa unijnego dotyczącymi transgranicznego świadczenia usług są art. 56-62 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) oraz dyrektywa 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotycząca usług na rynku wewnętrznym. Swobodę przypływu usług transportowych regulują art. 90–100 TFUE.  

Artykuł 56 TFUE zakazuje dyskryminacji wobec podmiotów z innych państw członkowskich oraz wszelkich innych ograniczeń, które uniemożliwiają, utrudniają lub czynią mniej atrakcyjnym korzystanie ze swobody świadczenia usług.